سقط جنین، چه به‌صورت طبیعی و چه به‌صورت عمدی، یکی از رویدادهای مهم و تأثیرگذار در زندگی یک زن است. پس از این اتفاق، بدن و روان زن دچار تغییرات متعددی می‌شود. در بسیاری از موارد، اگر مراقبت‌های پس از سقط به‌درستی انجام نشود، احتمال بروز بیماری‌ها و عوارض جسمی و روحی وجود دارد. این بیماری‌ها می‌توانند از عفونت‌های ساده تا مشکلات جدی مانند ناباروری یا افسردگی شدید متغیر باشند. در این مقاله، به‌صورت جامع به بررسی مهم‌ترین بیماری‌های جسمی، عفونی و روانی پس از سقط جنین با قرص سقط جنین می‌پردازیم.
عفونت‌های رحمی (Endometritis)
یکی از شایع‌ترین بیماری‌ها پس از سقط جنین، عفونت دیواره داخلی رحم است. این بیماری معمولاً زمانی ایجاد می‌شود که بقایای بافت جنینی در رحم باقی بماند یا بهداشت پس از سقط رعایت نشود.
علائم عفونت رحم:
- تب بالا و لرز
- درد شکم یا لگن
- ترشحات بدبو از واژن
- احساس ضعف یا خستگی
اگر درمان به موقع انجام نشود، عفونت می‌تواند به لوله‌های رحمی و حتی خون سرایت کند و خطر سپسیس (عفونت خونی) را به‌همراه داشته باشد. درمان معمولاً شامل آنتی‌بیوتیک‌های قوی و گاهی کورتاژ برای تخلیه باقیمانده رحم است.
خونریزی شدید یا مزمن
یکی دیگر از بیماری‌های رایج پس از سقط، خونریزی غیرطبیعی رحم است. در برخی موارد، قطعاتی از جفت یا جنین در رحم باقی می‌ماند و باعث ادامه خونریزی می‌شود.
عوارض احتمالی خونریزی:
- کاهش شدید هموگلوبین و کم‌خونی
- افت فشار خون
- احساس سرگیجه یا ضعف شدید
- خطر شوک هیپوولمیک (در موارد شدید)
در صورت مشاهده خونریزی شدید یا لخته‌های بزرگ، باید فوراً به بیمارستان مراجعه شود، زیرا ممکن است نیاز به جراحی تخلیه یا تزریق خون باشد.
چسبندگی رحم (سندروم آشرمن)
در برخی زنان، به‌ویژه پس از سقط‌های ناقص یا کورتاژهای مکرر، چسبندگی‌های داخل رحم ایجاد می‌شود. این وضعیت که به نام سندروم آشرمن شناخته می‌شود، می‌تواند باعث کاهش یا قطع قاعدگی، درد شکمی و حتی ناباروری شود.
تشخیص این بیماری معمولاً با سونوگرافی یا هیستروسکوپی انجام می‌شود و درمان آن شامل جراحی بازکردن چسبندگی‌ها و استفاده از داروهای هورمونی است.
التهاب لگن (PID)
عفونت رحم اگر درمان نشود، می‌تواند به لگن و لوله‌های فالوپ گسترش یابد. در این حالت، بیماری به نام التهاب لگن یا PID ایجاد می‌شود.
نشانه‌های التهاب لگن:
- تب مداوم
- درد شدید پایین شکم
- ترشحات بدبو
- درد هنگام رابطه جنسی
این بیماری در صورت عدم درمان، می‌تواند باعث آسیب به لوله‌های رحمی و در نهایت نازایی یا حاملگی خارج‌رحمی شود. درمان آن شامل آنتی‌بیوتیک، بستری و در برخی موارد جراحی است.
عفونت ادراری
برخی زنان پس از سقط دچار عفونت مجاری ادراری می‌شوند. علت این مسئله، ضعف سیستم ایمنی، استفاده از تامپون یا تماس با باکتری‌ها در شرایط غیربهداشتی است.
علائم عفونت ادراری:
- سوزش هنگام ادرار
- تکرر ادرار
- بوی بد ادرار
- درد زیر شکم
در صورت عدم درمان، عفونت می‌تواند به کلیه‌ها گسترش یابد. مصرف آنتی‌بیوتیک و نوشیدن آب فراوان به بهبود سریع‌تر کمک می‌کند.
اختلالات هورمونی
پس از سقط جنین، سطح هورمون‌های زنانه مانند استروژن و پروژسترون دچار تغییرات ناگهانی می‌شود. این نوسانات ممکن است باعث بروز علائم زیر شود:
- نامنظمی پریود
- افزایش وزن یا ریزش مو
- تحریک‌پذیری و نوسانات خلقی
در برخی زنان، اختلالات هورمونی تا چند ماه ادامه دارد. در چنین شرایطی، بررسی سطح هورمون‌ها و درمان با تجویز پزشک ضروری است.
افسردگی و اضطراب پس از سقط
یکی از مهم‌ترین بیماری‌های غیرجسمی بعد از سقط جنین، افسردگی و اضطراب شدید است. احساس گناه، ناراحتی، خشم یا پوچی، بخشی از تجربه روانی بسیاری از زنان پس از سقط است.
نشانه‌های هشداردهنده افسردگی پس از سقط:
- بی‌خوابی یا خواب زیاد
- بی‌میلی به غذا یا فعالیت‌های روزمره
- احساس بی‌ارزشی یا گناه
- افکار خودکشی
درمان شامل مشاوره روان‌شناسی، حمایت خانواده و گاهی داروهای ضدافسردگی است. مراجعه به روان‌درمانگر به زنان کمک می‌کند تا احساسات خود را بپذیرند و دوباره به تعادل روحی برسند.
ناباروری یا کاهش شانس بارداری
در صورتی که عفونت یا آسیب به رحم پس از سقط درمان نشود، ممکن است به ناباروری دائم یا موقت منجر شود. چسبندگی لوله‌ها یا آسیب به اندومتر رحم از دلایل اصلی ناباروری هستند.
برای پیشگیری از این وضعیت، پیگیری پزشکی پس از سقط بسیار مهم است. پزشک با انجام سونوگرافی و آزمایش‌های لازم، سلامت رحم و تخمدان را بررسی می‌کند.
بیماری‌های التهابی مزمن
در برخی موارد، سقط می‌تواند باعث التهاب مزمن رحم و لوله‌ها شود. این التهاب‌ها ممکن است در ابتدا بدون علامت باشند، اما در درازمدت باعث درد لگنی، ترشحات مداوم و حتی مشکلات باروری می‌شوند. درمان زودهنگام با آنتی‌بیوتیک‌ها و بررسی دوره‌ای می‌تواند از بروز عوارض جدی جلوگیری کند.
راه‌های پیشگیری از بیماری‌های پس از سقط جنین
- انجام سقط فقط در مراکز مجاز و تحت نظر پزشک متخصص
- رعایت کامل بهداشت فردی پس از سقط
- مصرف داروهای تجویزی پزشک تا انتها
- انجام سونوگرافی برای اطمینان از تخلیه کامل رحم
- پرهیز از رابطه جنسی تا زمان پایان خونریزی
- مراجعه منظم به پزشک در صورت بروز تب، درد یا ترشحات غیرطبیعی
- دریافت مشاوره روان‌شناسی برای پیشگیری از افسردگی
جمع‌بندی
سقط جنین اگرچه گاهی اجتناب‌ناپذیر است، اما در صورت عدم مراقبت پس از آن، می‌تواند زمینه‌ساز بروز بیماری‌های متعدد شود. از عفونت‌های رحمی و چسبندگی رحم گرفته تا اختلالات هورمونی و افسردگی پس از سقط، همه نیازمند تشخیص و درمان به‌موقع هستند.
مراجعه به پزشک متخصص زنان، انجام آزمایش‌ها و سونوگرافی‌های لازم، رعایت بهداشت و دریافت حمایت روحی از خانواده و مشاور، بهترین راه برای بازگشت سلامت جسمی و روانی پس از سقط جنین است.