بهترین زمان کاشت نهال در ایران بسته به نوع نهال، اقلیم منطقه، و شرایط خاک متفاوت است، اما اصول کلی زیر برای بیشتر مناطق کشور صدق می‌کند:
فصل مناسب برای کاشت نهال
- پاییز (آبان تا اوایل دی): بهترین زمان برای نهال‌های برگ‌ریز و مقاوم به سرما. خاک هنوز گرم است و ریشه‌ها فرصت دارند تا قبل از یخبندان مستقر شوند.
- اواخر زمستان تا اوایل بهار (اواخر بهمن تا فروردین): مناسب برای نهال‌های حساس به سرما یا مناطق سردسیر. با گرم شدن هوا، رشد ریشه و جوانه‌زنی بهتر انجام می‌شود.
عوامل مؤثر در انتخاب زمان کاشت
- دما و یخبندان: در مناطق سردسیر مانند آذربایجان غربی، کاشت در اواخر زمستان توصیه می‌شود تا نهال از یخبندان زمستانی در امان باشد.
- رطوبت خاک: خاک باید مرطوب و قابل نفوذ باشد تا ریشه‌ها به‌خوبی رشد کنند.
- نوع نهال: نهال‌های گلدانی را می‌توان در بیشتر فصول کاشت، اما نهال‌های ریشه‌لخت نیاز به زمان خاص دارند.
نکات مهم هنگام کاشت
- از کاشت نهال در روزهای بسیار سرد یا بسیار گرم خودداری کنید.
- نهال را در روزهای ابری یا عصر بکارید تا از شوک نوری و گرمایی جلوگیری شود.
- پس از کاشت، آبیاری اولیه بسیار مهم است.
به چه دلیل بهترین زمان کاشت نهال موقعی که خواب هست می باشد؟
کاشت نهال در زمان خواب گیاه (یعنی پاییز تا اواخر زمستان، قبل از شروع رشد فعال) به دلایل علمی و عملی زیر بهترین زمان محسوب می‌شود:
دلایل علمی و زیستی
- کاهش تنش فیزیولوژیک: در زمان خواب، نهال فعالیت متابولیکی کمی دارد. این باعث می‌شود که جابجایی و کاشت، فشار کمتری به گیاه وارد کند و احتمال شوک کاهش یابد.
- تمرکز انرژی روی ریشه‌زایی: چون رشد شاخه و برگ متوقف شده، انرژی گیاه صرف توسعه ریشه‌ها در خاک جدید می‌شود. این باعث استقرار بهتر نهال قبل از شروع فصل رشد می‌گردد.
- عدم نیاز به تغذیه زیاد: در خواب زمستانی، نیاز نهال به آب و مواد غذایی کمتر است، بنابراین با منابع محدود هم می‌توان نهال را حفظ کرد.
دلایل عملی و اقلیمی
- رطوبت مناسب خاک: در پاییز و زمستان، بارندگی طبیعی کمک می‌کند تا خاک مرطوب باشد و نهال بهتر مستقر شود.
- کاهش خطر آفات و بیماری‌ها: در فصل سرد، فعالیت آفات و قارچ‌ها کمتر است و نهال در معرض آسیب کمتری قرار دارد.
- آمادگی برای رشد بهاره: نهال‌هایی که در خواب کاشته می‌شوند، با شروع بهار آماده رشد سریع‌تر و قوی‌تر هستند.
کدام نهال ها را حتما باید گلدانی بکاریم؟
نهال‌هایی که حتماً باید به صورت گلدانی کاشته شوند معمولاً شامل مواردی هستند که نسبت به جابجایی حساس‌اند، ریشه‌های ظریفی دارند، یا در شرایط خاصی پرورش می‌یابند. در ادامه، دسته‌هایی از نهال‌ها را معرفی می‌کنم که کاشت گلدانی برای آن‌ها توصیه یا الزامی است:
نهال‌هایی که باید گلدانی کاشته شوند
- نهال‌های زینتی و آپارتمانی: مانند فیکوس، بونسای، نخل ماداگاسکار، که در فضای بسته یا محدود رشد می‌کنند.
- نهال‌های حساس به شوک کاشت: مثل برخی گونه‌های مرکبات، انار، یا انجیر که جابجایی ریشه در حالت ریشه‌لخت ممکن است باعث آسیب شود.
- نهال‌های پیوندی تازه: چون هنوز ریشه‌زایی کامل ندارند، باید در گلدان نگهداری شوند تا استقرار کامل یابند.
- نهال‌هایی که خارج از فصل رشد کاشته می‌شوند: برای مثال اگر بخواهی در تابستان یا زمستان نهالی بکاری، نوع گلدانی مناسب‌تر است چون ریشه در محیط کنترل‌شده رشد کرده.
- نهال‌هایی که در مناطق سردسیر کاشته می‌شوند: مانند برخی گونه‌های گیلاس، آلبالو یا بادام که در زمستان باید در گلدان نگهداری شوند تا از یخبندان در امان باشند.
مزایای نهال گلدانی
- قابل کاشت در تمام فصول سال
- کاهش شوک کاشت و افزایش درصد گیرایی
- جابجایی آسان و امکان بررسی سلامت ریشه قبل از کاشت
نکته مهم برای باغداران حرفه‌ای مثل شما
برای نهال‌های تجاری مثل بادام‌های سوپرنوا، فرانسیس، شکوفه یا گیلاس SL64، اگر قصد کاشت خارج از بازه خواب گیاه را داری (مثلاً در تابستان یا اواخر بهار)، حتماً باید از نهال‌های گلدانی استفاده کنی تا درصد موفقیت بالا برود.
اگر بخواهی جدول مقایسه‌ای بین نهال‌های گلدانی و ریشه‌لخت برای انواع بادام یا گیلاس داشته باشی، خوشحال می‌شم براتون آماده کنیم.
چرا کاشت نهال گردو یا بادام بصورت ریشه لخت توصیه می شود؟
کاشت نهال گردو یا بادام به صورت ریشه‌لخت (بدون خاک اطراف ریشه) در فصل خواب گیاه، یعنی پاییز تا اواخر زمستان، به دلایل زیر توصیه می‌شود:
دلایل توصیه کاشت ریشه‌لخت برای گردو و بادام
- سازگاری با خواب زمستانی: گردو در فصل خواب، فعالیت متابولیکی کمی دارد. در این زمان، ریشه‌لخت بودن باعث می‌شود نهال بدون شوک و با تمرکز بر ریشه‌زایی در خاک جدید مستقر شود.
- رشد سریع‌تر ریشه‌ها: در حالت ریشه‌لخت، ریشه‌ها مستقیماً با خاک تماس دارند و سریع‌تر شروع به رشد می‌کنند، به‌ویژه اگر خاک آماده و مرطوب باشد.
- هزینه کمتر نسبت به نهال گلدانی: نهال‌های ریشه‌لخت معمولاً ارزان‌تر هستند و حمل‌ونقل آسان‌تری دارند، که برای احداث باغ‌های بزرگ گردو مقرون‌به‌صرفه‌تر است.
- عدم پیچیدگی ریشه: در نهال‌های گلدانی، گاهی ریشه‌ها به دور خود می‌پیچند یا دچار فشردگی می‌شوند. در حالت ریشه‌لخت، این مشکل وجود ندارد و ریشه‌ها آزادانه در خاک گسترش می‌یابند.
- مناسب برای پیوندهای قوی: بیشتر نهال‌های گردو به صورت پیوندی عرضه می‌شوند. در حالت ریشه‌لخت، می‌توان سلامت پیوند و ریشه را بهتر بررسی کرد.
نکات مهم
- کاشت ریشه‌لخت فقط در فصل خواب گیاه (پاییز تا اواخر زمستان) باید انجام شود.
- پس از کاشت، آبیاری اولیه و مراقبت از ریشه‌ها بسیار مهم است.
- در مناطق بسیار سرد، باید از یخبندان شدید محافظت شود.